Russian oil to India: અમેરિકાના નવા પ્રતિબંધોથી ભારતની ઓઇલ સપ્લાય પર સંકટ? શું મોંઘા થશે પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવ?

Russian oil to India: ભારત માટે સસ્તા તેલની સપ્લાય પર હવે મોટો ખતરો મંડરાઈ રહ્યો છે. અત્યાર સુધી રશિયા તરફથી મળતું ડિસ્કાઉન્ટેડ ક્રૂડ ઓઇલ ભારતીય ગ્રાહકોને રાહત આપી રહ્યું હતું, પરંતુ અમેરિકાના તાજેતરના નવા પ્રતિબંધોએ આ "લાઇફલાઇન" ને હચમચાવી દીધી છે. નિષ્ણાતો માની રહ્યા છે કે આગામી અઠવાડિયામાં ભારતની રશિયન તેલ આયાત પર મોટી અસર જોવા મળી શકે છે.

ભારતની સસ્તી તેલ સપ્લાય પર મોટો ખતરો ઉભો થયો છે, કારણ કે અમેરિકાએ રશિયાની બે સૌથી મોટી તેલ કંપનીઓ Rosneft અને Lukoil પર કડક પ્રતિબંધો લાગુ કર્યા છે. આ પ્રતિબંધોને કારણે ભારતને મળતી રશિયન તેલની સપ્લાય મોટા પાયે પ્રભાવિત થઈ શકે છે. છેલ્લા 2 વર્ષથી રશિયા ભારતનો સૌથી મોટો તેલ સપ્લાયર રહ્યું છે, જેના કારણે પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવ સ્થિર રાખવામાં ઘણી મદદ મળી હતી. પરંતુ હવે સવાલ એ છે કે શું નવા અમેરિકી પ્રતિબંધો લાગુ થયા બાદ પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવમાં વધારો થશે? અને શું રશિયન તેલની સપ્લાય સંપૂર્ણપણે બંધ થઈ જશે?

રશિયન તેલ પર ‘સેન્ક્શન શોક’

વિશેષજ્ઞોના મતે, ભારત દ્વારા રશિયન ક્રૂડ ઓઇલની ખરીદીમાં આગામી કેટલાક અઠવાડિયામાં તીવ્ર ઘટાડો નોંધાઈ શકે છે. જોકે આયાત સંપૂર્ણપણે બંધ નહીં થાય, પરંતુ નવા પ્રતિબંધોને કારણે સપ્લાયમાં આશ્ચર્યજનક રીતે ઝડપી ઘટાડો થશે. નવેમ્બર મહિનામાં ભારત રશિયા પાસેથી લગભગ 1.8થી 1.9 મિલિયન બેરલ પ્રતિ દિન તેલ ખરીદી રહ્યું હતું, પરંતુ ડિસેમ્બર-જાન્યુઆરીમાં આ આંકડો ઘટીને માત્ર 4 લાખ બેરલ પ્રતિ દિન સુધી પહોંચી શકે છે, જે 70%થી વધુનો જંગી ઘટાડો દર્શાવે છે.

અમેરિકી પ્રતિબંધો લાગુ પડતાની સાથે જ ભારતની મોટી રિફાઇનિંગ કંપનીઓ જેવી કે રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ, HPCL-Mittal Energy અને મેંગલોર રિફાઇનરી એન્ડ પેટ્રોકેમિકલ્સ (MRPL)એ હાલ પૂરતી રશિયન તેલની ખરીદી અટકાવી દીધી છે. માત્ર Rosneft દ્વારા સમર્થિત Nayara Energy જ રશિયા પાસેથી આયાત ચાલુ રાખશે, કારણ કે તે પહેલાથી જ તે તેલ પર નિર્ભર છે.

રશિયન તેલ સંપૂર્ણપણે શા માટે નહીં અટકે?

નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે પ્રતિબંધો ફક્ત કેટલીક કંપનીઓ પર જ લાદવામાં આવ્યા છે, રશિયાના સમગ્ર તેલ ઉદ્યોગ પર નહીં. તેથી, Surgutneftegas, Gazprom Neft અને નાના વેપારીઓ હવે ભારતને તેલ સપ્લાય કરી શકે છે. આનો અર્થ એ છે કે રશિયન તેલની સપ્લાય સંપૂર્ણપણે ખતમ નહીં થાય, પરંતુ તે વધુ ઘડાયેલા અને ચકરાવાળા રસ્તાઓથી ભારત સુધી પહોંચશે.

શું પેટ્રોલ અને ડીઝલ મોંઘા થશે?

જો રશિયા તરફથી સપ્લાયમાં ઝડપથી ઘટાડો થાય છે, તો ભારતને મિડલ ઇસ્ટ, અમેરિકા, લેટિન અમેરિકા અને આફ્રિકા જેવા પ્રદેશોમાંથી મોંઘું તેલ ખરીદવું પડશે. આવા સંજોગોમાં, રિફાઇનરીઓની ઉત્પાદન ખર્ચ વધશે, જેના કારણે ઇંધણની કિંમતો પર દબાણ વધવાની સંભાવના છે, રિફાઇનિંગ માર્જિન ઘટશે અને ભવિષ્યમાં પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવમાં વધારો થઈ શકે છે.

ભારત સામે વધેલી અનિશ્ચિતતા

નિષ્ણાતોનો અંદાજ છે કે આગામી મહિનાઓમાં તેલ સપ્લાય ચેન અત્યંત અનિશ્ચિત રહેશે. નવી મધ્યસ્થી કંપનીઓ, શિપ-ટુ-શિપ ટ્રાન્સફર, વૈકલ્પિક બેંકિંગ ચેનલો અને ‘ક્લીન’ રશિયન તેલ સપ્લાયર્સ આ વર્તમાન ટ્રેન્ડને બદલવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે.

શું રશિયાનું તેલ બંધ થઈ જશે?

રશિયાથી તેલની સપ્લાય સંપૂર્ણપણે બંધ થવાની શક્યતા હાલ ખૂબ જ ઓછી છે, કારણ કે ભારત માટે તે હજુ પણ સૌથી સસ્તો વિકલ્પ છે. ભારત સરકારનું ધ્યાન સસ્તા અને સ્થિર ઇંધણ પર કેન્દ્રિત છે. અમેરિકાએ હજુ સુધી ભારત જેવા ખરીદનાર દેશો પર 'સેકન્ડરી સેન્ક્શન્સ' લાદ્યા નથી, તેથી રશિયન તેલ આવશે જરૂર, પરંતુ તે ઓછા જથ્થામાં, અનિશ્ચિત રૂપે અને કદાચ વધુ ગુપ્ત માર્ગોથી પહોંચશે.

આ પણ વાંચો- Retirement Planning: રિટાયરમેન્ટ પર જોઇએ છે 10 કરોડનું ફંડ? જાણો 25થી 50 વર્ષની ઉંમરે કેટલા રૂપિયાની SIP કરવી પડશે, આ રહ્યું સરળ ગણિત