RBIનું નવું પગલું: ઓનલાઇન ટ્રાન્ઝેક્શન માટે ડાયનામિક 2-ફેક્ટર ઓથેન્ટિકેશન

રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઇન્ડિયા (RBI) ઓનલાઇન ટ્રાન્ઝેક્શનને વધુ સિક્યોર બનાવવા માટે એક મોટું પગલું ભરવા જઈ રહ્યું છે. ઓનલાઇન છેતરપિંડીના વધતા જતા કેસોને ધ્યાનમાં રાખીને RBI હવે ડાયનામિક 2-ફેક્ટર ઓથેન્ટિકેશન (2FA) શરૂ કરવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે. આ નવી પદ્ધતિ અંતર્ગત યુઝર્સે ટ્રાન્ઝેક્શન માટે માત્ર વન-ટાઇમ પાસવર્ડ (OTP)નો જ નહીં, પરંતુ બીજા સુરક્ષા સ્તર જેવા કે પાસવર્ડ અથવા બાયોમેટ્રિક્સનો પણ ઉપયોગ કરવો પડશે. આ પગલું ઓનલાઇન છેતરપિંડીને રોકવામાં મદદ કરશે અને યુઝર્સના નાણાકીય ટ્રાન્ઝેક્શનને વધુ સુરક્ષિત બનાવશે.

ડાયનામિક 2-ફેક્ટર ઓથેન્ટિકેશન શું છે?

ડાયનામિક 2-ફેક્ટર ઓથેન્ટિકેશન એ એક એવી સુરક્ષા પદ્ધતિ છે જેમાં યુઝરે બે અલગ-અલગ પ્રકારની ઓળખ પુરાવા આપવાના હોય છે. હાલમાં, ઓનલાઇન ટ્રાન્ઝેક્શન માટે મોટાભાગે OTPનો ઉપયોગ થાય છે, જે યુઝરના રજિસ્ટર્ડ મોબાઇલ નંબર પર મોકલવામાં આવે છે. પરંતુ નવી સિસ્ટમ હેઠળ, OTP ઉપરાંત યુઝરે પાસવર્ડ, ફિંગરપ્રિન્ટ અથવા ફેસ આઇડી જેવા બાયોમેટ્રિક્સનો ઉપયોગ કરવો પડશે. આ બે સ્તરની સુરક્ષાને કારણે છેતરપિંડી કરનારાઓ માટે ટ્રાન્ઝેક્શન હેક કરવું લગભગ અશક્ય બની જશે.

આ પદ્ધતિનો ઉપયોગ અન્ય ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ જેવા કે ઇન્સ્ટાગ્રામ, જીમેલ કે અન્ય એકાઉન્ટ્સમાં પહેલેથી જ થાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે તમે જીમેલમાં લોગઇન કરો છો, ત્યારે તમારે યુઝર આઇડી અને પાસવર્ડ ઉપરાંત OTP અથવા અન્ય ડિવાઇસ પર મોકલાયેલ વેરિફિકેશન કોડની જરૂર પડે છે. RBI હવે આ જ ટેક્નોલોજીને ઓનલાઇન ટ્રાન્ઝેક્શન માટે લાગુ કરવાનું આયોજન કરી રહ્યું છે.

RBI આ સુરક્ષા પદ્ધતિને લચીલું બનાવવા માટે ઘણા વિકલ્પો રજૂ કરી શકે છે:

OTP: યુઝરના રજિસ્ટર્ડ મોબાઇલ નંબર પર મોકલાતો વન-ટાઇમ પાસવર્ડ.

ઓથેન્ટિકેટર એપ્સ: ગૂગલ ઓથેન્ટિકેટર જેવી એપ્લિકેશન્સ દ્વારા થોડી સેકન્ડ માટે જનરેટ થતો કોડ.

બાયોમેટ્રિક્સ: ફિંગરપ્રિન્ટ અથવા ફેસ આઇડી જેવી ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ.

પાસવર્ડ: યુઝર દ્વારા બનાવેલ સુરક્ષિત પાસવર્ડ.

અન્ય ડિવાઇસ: જો યુઝર બે ડિવાઇસનો ઉપયોગ કરે છે, તો બીજા ડિવાઇસ પર વેરિફિકેશન કોડ મોકલી શકાય છે.

આ વિવિધ વિકલ્પો યુઝર્સને પોતાની સુવિધા મુજબ સુરક્ષા પદ્ધતિ પસંદ કરવાની સ્વતંત્રતા આપશે. RBI દ્વારા આ ફીચર્સને 2026ની 1 એપ્રિલથી અમલમાં મૂકવાનું આયોજન છે.

બાયોમેટ્રિક્સ: સૌથી સુરક્ષિત વિકલ્પ

ઓનલાઇન છેતરપિંડીના કેસોમાં ઘણીવાર મોબાઇલ ચોરી, સિમ ક્લોનિંગ અથવા હેકિંગ જેવી ઘટનાઓ સામેલ હોય છે. આવી પરિસ્થિતિમાં બાયોમેટ્રિક્સ એક સૌથી વિશ્વસનીય સુરક્ષા વિકલ્પ છે. ફિંગરપ્રિન્ટ અને ફેસ આઇડી જેવી બાયોમેટ્રિક ઓળખ ચોરી કરવી લગભગ અશક્ય છે, કારણ કે તેનો ઉપયોગ કરવા માટે યુઝરની શારીરિક હાજરી જરૂરી છે. આથી, જો મોબાઇલ ચોરાઈ જાય તો પણ હેકર્સ માટે ટ્રાન્ઝેક્શન કરવું મુશ્કેલ બનશે.

RBIનો હેતુ

RBIનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનને વધુ સુરક્ષિત અને વિશ્વસનીય બનાવવાનો છે. ઓનલાઇન છેતરપિંડીના વધતા કેસોને રોકવા અને યુઝર્સના નાણાકીય ડેટાને સુરક્ષિત રાખવા માટે આ નવી પદ્ધતિ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. આ ઉપરાંત, યુઝર્સને વિવિધ સુરક્ષા વિકલ્પો આપવાથી તેઓ પોતાની સુવિધા અને જરૂરિયાત મુજબ ઓથેન્ટિકેશન પદ્ધતિ પસંદ કરી શકશે. આ નવી સુરક્ષા પદ્ધતિનો અમલ 2026ની શરૂઆતથી થશે, અને યુઝર્સે તેના માટે તૈયાર રહેવું જોઈએ. RBIનું આ પગલું ડિજિટલ ભારતને વધુ સુરક્ષિત બનાવવામાં મદદ કરશે.

આ પણ વાંચો- AAIB Investigation: અમદાવાદ એર ઇન્ડિયા વિમાન દુર્ઘટનાની તપાસમાં શા માટે થઈ રહ્યો છે વિલંબ?