પ્રધાનમંત્રી ઉજ્જ્વલા યોજના (PMUY) એ ભારતના ગરીબ પરિવારો માટે સ્વચ્છ અને સુરક્ષિત ઉર્જાનો દરવાજો ખોલ્યો છે.
Clean energy: પ્રધાનમંત્રી ઉજ્જ્વલા યોજના (PMUY) એ ભારતના ગરીબ પરિવારો માટે સ્વચ્છ અને સુરક્ષિત ઉર્જાનો દરવાજો ખોલ્યો છે. 2016માં શરૂ થયેલી આ યોજનાએ દેશભરમાં 1 કરોડથી વધુ પરિવારોને LPG કનેક્શન આપીને નવો ઇતિહાસ રચ્યો છે. આ યોજનાનો મુખ્ય હેતુ લાકડાં, કોલસો અને ગાયના છાણ જેવા પરંપરાગત ઇંધણની જગ્યાએ સ્વચ્છ LPG ગેસનો ઉપયોગ વધારવાનો હતો, જેનાથી આરોગ્ય અને પર્યાવરણ બંનેને ફાયદો થયો છે.
LPG કવરેજમાં અભૂતપૂર્વ વધારો
આ યોજનાને કારણે ભારતમાં LPG કવરેજ 95% સુધી પહોંચી ગયું છે. ખાસ કરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં LPGનો ઉપયોગ ત્રણ ગણો વધ્યો છે. 2023 સુધીમાં 1 કરોડથી વધુ ગરીબ પરિવારોને મફત LPG કનેક્શન આપવામાં આવ્યા છે, જેનાથી ગરીબી રેખા નીચે જીવતા લોકોનું જીવન સ્તર ઊંચું આવ્યું છે.
આરોગ્ય અને પર્યાવરણ પર સકારાત્મક અસર
પરંપરાગત ઇંધણના ઉપયોગથી ઘરની અંદર થતું વાયુ પ્રદૂષણ હવે નોંધપાત્ર રીતે ઘટ્યું છે. આનાથી ખાસ કરીને મહિલાઓ અને બાળકોના આરોગ્યમાં સુધારો થયો છે, કારણ કે તેમને હવે ઝેરી ધુમાડામાં રસોઈ બનાવવાની જરૂર નથી. વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO)ના વાયુ ગુણવત્તા ધોરણોને પૂર્ણ કરવામાં પણ આ યોજનાએ મદદ કરી છે. આ ઉપરાંત, પરંપરાગત ઇંધણના બળવાથી થતા પ્રદૂષણમાં ઘટાડો થતાં પર્યાવરણ સંરક્ષણમાં પણ મોટો ફાળો મળ્યો છે.
મહિલા સશક્તિકરણનો નવો અધ્યાય
આ યોજનાનો સૌથી મોટો ફાયદો મહિલાઓને મળ્યો છે. સબસિડીવાળા LPG કનેક્શનથી મહિલાઓએ આર્થિક રીતે સશક્ત થવાની સાથે સ્વચ્છ ઇંધણનો ઉપયોગ કરીને પોતાનું જીવન સરળ બનાવ્યું છે. લાકડાં એકઠાં કરવાની જરૂર ન હોવાથી તેમના સમયની બચત થઈ છે, જેનો ઉપયોગ તેઓ અન્ય ઉત્પાદક કામોમાં કરી શકે છે.
સતત વિકાસ અને ભવિષ્યની યોજનાઓ
સરકારે PMUYને સતત વિકાસના લક્ષ્યો (SDGs) સાથે જોડીને તેને વધુ મજબૂત બનાવી છે. આગામી વર્ષોમાં વધુ LPG કનેક્શન આપવાનું લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યું છે. સાથે જ, સ્વચ્છ ઇંધણનો નિયમિત ઉપયોગ થાય અને તેની કિંમતો પોસાય તેવી રહે તે માટે પણ સરકારે ઘણા પગલાં લીધા છે.
પ્રધાનમંત્રી ઉજ્જ્વલા યોજના એ ભારતની એક એવી પહેલ છે, જેણે ગરીબ પરિવારોને માત્ર સ્વચ્છ ઉર્જા જ નહીં, પરંતુ આરોગ્ય, પર્યાવરણ સંરક્ષણ અને મહિલા સશક્તિકરણ જેવા સામાજિક ફાયદાઓ પણ પૂરા પાડ્યા છે. આ યોજના ભારતને વૈશ્વિક સ્તરે સ્વચ્છ ઉર્જાના ક્ષેત્રમાં આગળ લઈ જઈ રહી છે.