ભારતીય બંધારણ દિવસ: 26 નવેમ્બર જ શા માટે પસંદ કરાઈ? જાણો આ દિવસનું અનોખું મહત્ત્વ

Constitution Day: આપણા દેશમાં દર વર્ષે 26 નવેમ્બરના રોજ 'બંધારણ દિવસ'ની ઉજવણી કરવામાં આવે છે, જે પ્રત્યેક ભારતવાસી માટે ગૌરવનો દિવસ છે. આ દિવસની પસંદગી પાછળ એક ઐતિહાસિક કારણ રહેલું છે. ભારતનું બંધારણ બનાવવામાં કુલ 2 વર્ષ, 11 મહિના અને 18 દિવસનો લાંબો સમય લાગ્યો હતો. આ પછી, 26 નવેમ્બર 1949ના રોજ આપણું બંધારણ સંપૂર્ણપણે તૈયાર થઈ ગયું હતું. આ ઐતિહાસિક દિવસની યાદમાં વર્ષ 2015થી સમગ્ર દેશમાં આ દિવસને બંધારણ દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.

આ ખાસ દિવસનું મહત્ત્વ એટલા માટે છે, કારણ કે 1949માં 26 નવેમ્બરના રોજ ભારતની બંધારણ સભા દ્વારા ભારતના બંધારણને ઔપચારિક રીતે અપનાવવામાં આવ્યું હતું. આ દિવસને યાદગાર બનાવવા અને બંધારણીય મૂલ્યો પ્રત્યે નાગરિકોમાં સન્માનની ભાવના વધારવા માટે આ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. સૌપ્રથમ વાર, વર્ષ 2015 માં બંધારણના ઘડવૈયા ડૉ. ભીમરાવ આંબેડકરની 125મી જન્મજયંતિના અવસરે આ દિવસને 'બંધારણ દિવસ' તરીકે ઉજવવાની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. કેન્દ્ર સરકારે 26 નવેમ્બર 2015 ના રોજ સામાજિક ન્યાય અને અધિકારિતા મંત્રાલય દ્વારા આ નિર્ણયને અધિકૃત રીતે જાહેર કર્યો હતો.

બંધારણ દિવસની શરૂઆત અને તેનો હેતુ

જેમ કે ઉપર પણ જણાવવામાં આવ્યું છે કે, દર વર્ષે 26 નવેમ્બરે બંધારણ દિવસ ઉજવાય છે. આ દિવસની પસંદગી પાછળનું મુખ્ય કારણ એ છે કે 1949માં આ જ દિવસે આપણા દેશે તેનું બંધારણ અપનાવ્યું હતું. ડૉ. ભીમરાવ આંબેડકરની 125મી જન્મજયંતિના પ્રસંગે, વર્ષ 2015માં તત્કાલિન વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આ દિવસને 'બંધારણ દિવસ' તરીકે ઉજવવાની શરૂઆત કરી. આ પાછળનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય ભારતના નાગરિકોમાં બંધારણીય મૂલ્યો અને સિદ્ધાંતો પ્રત્યે જાગૃતિ વધારવાનો છે.

26 નવેમ્બર માત્ર એક તારીખ નથી, પરંતુ પ્રત્યેક ભારતીય માટે ગૌરવ અને અધિકારોની પ્રાપ્તિનો દિવસ છે. આ એ દિવસ હતો જ્યારે ભારતમાં એક એવો દસ્તાવેજ તૈયાર થયો, જેણે દરેક ભારતીયને સમાનતાનો અધિકાર આપ્યો, દરેકને સ્વતંત્રતાથી જીવવાનો અધિકાર આપ્યો, અને પોતાના નિર્ણયો જાતે લેવાનો અધિકાર આપ્યો. આ બંધારણને ઘડવા માટે દિવસ-રાત સખત પરિશ્રમ કરવામાં આવ્યો હતો, જેથી કોઈ પણ વ્યક્તિના અધિકારો છૂટી ન જાય. તેના દરેક પાસાં પર લગભગ 3 વર્ષ સુધી ઊંડાણપૂર્વક ચર્ચા-વિચારણા કરવામાં આવી. ભારત જેવા વિવિધતાપૂર્ણ દેશમાં, જ્યાં અનેક ધર્મો, સંપ્રદાયો, જાતિઓ અને ભિન્ન વિચારો ધરાવતા લોકો વસે છે, ત્યાં બધાને એક છત્ર નીચે લાવવું અને તેમના માટે સમાન કાયદા બનાવવાનું કાર્ય અત્યંત પડકારજનક હતું.

ભારતના બંધારણનું નિર્માણ: એક અનોખી યાત્રા

ભારતના બંધારણનું નિર્માણ કુલ 2 વર્ષ, 11 મહિના અને 18 દિવસના સમયગાળામાં થયું હતું. 26 નવેમ્બર 1949 ના રોજ આ ભવ્ય દસ્તાવેજ સંપૂર્ણપણે તૈયાર થઈ ગયો. આપણું બંધારણ વિશ્વનું સૌથી મોટું લેખિત બંધારણ છે. તેને બનાવતી વખતે, સામાન્ય લોકોના જીવનમાં શ્રેષ્ઠ સુધાર લાવવા માટે અનેક દેશોના નિયમો અને જોગવાઈઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો. આ માટે અમેરિકા, આયર્લેન્ડ, કેનેડા, જાપાન, ઓસ્ટ્રેલિયા અને યુનાઇટેડ કિંગડમ (બ્રિટન) જેવા દેશોના બંધારણોનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો. આ દેશોના બંધારણમાંથી નાગરિકોના કર્તવ્યો, મૌલિક અધિકારો, સરકારની ભૂમિકા, વડાપ્રધાન, રાષ્ટ્રપતિ, રાજ્યપાલ અને ચૂંટણી પ્રક્રિયા જેવા મહત્ત્વપૂર્ણ વિષયોને ભારતીય પરિસ્થિતિઓ અનુસાર સમાવી લેવામાં આવ્યા.

આ પણ વાંચો- બદ્રીનાથ ધામના કપાટ શીતકાળ માટે બંધ, આ વર્ષની ચારધામ યાત્રાનું વિધિવત સમાપન