નેશનલ હેરાલ્ડ કેસ: સોનિયા-રાહુલ અને સેમ પિત્રોડા સામે શું છે આખો મામલો?

National Herald case : નેશનલ હેરાલ્ડ મની લોન્ડરિંગ કેસમાં પ્રવર્તન નિદેશાલય (ED)એ કોંગ્રેસના સાંસદ રાહુલ ગાંધી, સોનિયા ગાંધી અને ઓવરસીઝ કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ સેમ પિત્રોડા સામે દિલ્હીની રાઉઝ એવન્યૂ કોર્ટમાં ચાર્જશીટ દાખલ કરી છે. EDની ચાર્જશીટમાં સુમન દુબે અને અન્ય લોકોના નામ પણ સામેલ છે. આ મામલાની સુનાવણી માટે 25 એપ્રિલની તારીખ નક્કી કરવામાં આવી છે.

શું છે આખો મામલો?

નેશનલ હેરાલ્ડની સ્થાપના જવાહરલાલ નહેરૂએ 1938માં સ્વતંત્રતા સેનાનીઓ સાથે મળીને કરી હતી. એસોસિયેટેડ જર્નલ્સ લિમિટેડ (AJL) એ નેશનલ હેરાલ્ડ અખબારની માલિકી ધરાવતી કંપની છે. કોંગ્રેસે 26 ફેબ્રુઆરી 2011ના રોજ AJLની 90 કરોડ રૂપિયાની દેવાદારી પોતાના ખભે લીધી હતી, એટલે કે પાર્ટીએ તેને 90 કરોડ રૂપિયાનું લોન આપ્યું હતું. ત્યારબાદ 5 લાખ રૂપિયાથી યંગ ઈન્ડિયન કંપનીની સ્થાપના કરવામાં આવી, જેમાં સોનિયા અને રાહુલની 38-38 ટકા હિસ્સેદારી હતી. બાકીની 24 ટકા હિસ્સેદારી કોંગ્રેસના નેતા મોતીલાલ વોરા અને ઓસ્કર ફર્નાન્ડીઝ (બંને હવે દિવંગત) પાસે હતી.

યંગ ઈન્ડિયનને મળ્યું AJLનું માલિકી હક

ત્યારબાદ AJLના 10-10 રૂપિયાના 9 કરોડ શેર ‘યંગ ઈન્ડિયન’ને આપી દેવામાં આવ્યા અને તેના બદલામાં યંગ ઈન્ડિયનને કોંગ્રેસનું લોન ચૂકવવાનું હતું. 9 કરોડ શેર સાથે યંગ ઈન્ડિયનને આ કંપનીના 99 ટકા શેર મળી ગયા. તે પછી કોંગ્રેસ પાર્ટીએ 90 કરોડનું લોન પણ માફ કરી દીધું. આનો અર્થ એ થયો કે ‘યંગ ઈન્ડિયન’ને મફતમાં AJLનું માલિકી હક મળી ગયું.

યંગ ઈન્ડિયન લિમિટેડ (YIL)ની શરૂઆત 2010માં થઈ હતી. તે સમયે રાહુલ ગાંધી કોંગ્રેસના મહાસચિવ હતા અને તેઓ જ આ કંપનીના ડિરેક્ટર પણ બન્યા હતા. આ કંપનીની સ્થાપના 5 લાખ રૂપિયાથી કરવામાં આવી હતી. આ કંપનીના 38 ટકા શેર રાહુલ ગાંધી પાસે, 38 ટકા શેર તેમની માતા સોનિયા ગાંધી પાસે અને બાકીના 24 ટકા શેર કોંગ્રેસ નેતા મોતીલાલ વોરા, ઓસ્કર ફર્નાન્ડીઝ, પત્રકાર સુમન દુબે અને કોંગ્રેસ નેતા સેમ પિત્રોડા પાસે હતા.

EDએ લગાવ્યા મની લોન્ડરિંગના આરોપ

EDનો દાવો છે કે AJLની 2000 કરોડ રૂપિયાથી વધુની સંપત્તિને YILના માધ્યમથી કબજે કરવામાં આવી છે. એજન્સીનો આરોપ છે કે આમાં 988 કરોડ રૂપિયાનું મની લોન્ડરિંગ પણ કરવામાં આવ્યું છે. તપાસમાં સામે આવ્યું છે કે એસોસિયેટેડ જર્નલ્સ લિમિટેડ (AJL) પાસે દિલ્હી, મુંબઈ અને લખનઉ સહિત ભારતના અનેક શહેરોમાં 661.69 કરોડ રૂપિયાની સ્થાવર સંપત્તિઓ છે, જે ગુનાહિત આવક દ્વારા હાંસલ કરવામાં આવી હતી. યંગ ઈન્ડિયન (YIL) પાસે AJLમાં ઈક્વિટી શેરના રૂપમાં કુલ 90.21 કરોડ રૂપિયાની ગુનાહિત આવક હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.

2021માં શરૂ થયેલી તપાસ ભાજપ નેતા સુબ્રમણ્યમ સ્વામીની ફરિયાદ પર આધારિત છે. તેમણે આરોપ લગાવ્યો હતો કે કોંગ્રેસના નેતૃત્વએ YIL દ્વારા AJLની સંપત્તિ માત્ર 50 લાખ રૂપિયામાં હાંસલ કરી છે. તપાસ દરમિયાન, EDએ દાવો કર્યો હતો કે તેમને નકલી દાન, અગાઉથી ભાડું અને જાહેરાતની આવકમાં વધારો દર્શાવતા દસ્તાવેજો સહિત અન્ય નાણાકીય ગેરરીતિઓના પુરાવા મળ્યા છે.

એપ્રિલ 2022માં કોંગ્રેસ નેતા મલ્લિકાર્જુન ખડગે ED ઓફિસે પોતાનું નિવેદન નોંધાવવા માટે હાજર થયા હતા. ત્યારબાદ EDએ કોંગ્રેસ નેતા પવન બંસલનું નિવેદન પણ નોંધ્યું હતું. કોંગ્રેસ પાર્ટી સતત EDના આરોપોને નકારતી રહી છે અને પાર્ટીનું કહેવું છે કે કેન્દ્ર સરકાર તપાસ એજન્સીઓનો દુરુપયોગ કરીને પોતાની નિષ્ફળતાઓ છુપાવી રહી છે. આ સાથે, કોંગ્રેસ નેતૃત્વ સામે ષડયંત્રના ભાગરૂપે કાર્યવાહી કરવામાં આવી રહી છે.

કોંગ્રેસના બચાવના તર્ક

કોંગ્રેસનું કહેવું છે કે 1937માં સ્થપાયેલા નેશનલ હેરાલ્ડ અખબારનું સંચાલન કરતી કંપની એસોસિયેટેડ જર્નલ્સ લિમિટેડને લગભગ 10 વર્ષ માટે અને 100 હપ્તાઓમાં ચેક દ્વારા તેની દેવાદારી ચૂકવવા માટે 90 કરોડ રૂપિયાની રકમ આપવામાં આવી હતી. આમાંથી 67 કરોડ રૂપિયાનો ઉપયોગ નેશનલ હેરાલ્ડે તેના કર્મચારીઓની ચુકવણી માટે કર્યો હતો, જ્યારે બાકીની રકમ વીજળીના બિલ, ભાડું, બિલ્ડિંગ વગેરે પર ખર્ચવામાં આવી હતી. કોઈ રાજકીય પક્ષ દ્વારા લોન આપવી એ ગુનો નથી અને ન તો તેને ગેરકાયદેસર ગણવામાં આવે છે.

આ પણ વાંચો-મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સના ફેવરિટ છે રિલાયન્સ, ઇન્ફોસિસ સહિત આ 8 સ્ટૉક્સ, 600થી વધુ સ્કીમ્સનું રોકાણ

કોંગ્રેસનો બીજો તર્ક એ છે કે આવકના અભાવે નેશનલ હેરાલ્ડ આ લોન ચૂકવવામાં સક્ષમ ન હતું, તેના બદલામાં AJLના શેર યંગ ઈન્ડિયનને આપવામાં આવ્યા, જે કાયદામાં નોન-પ્રોફિટ કંપની છે. યંગ ઈન્ડિયનની મેનેજિંગ કમિટીના સભ્યો સોનિયા ગાંધી અને રાહુલ ગાંધી છે, જેઓ કોઈ પણ પ્રકારનો નફો, ડિવિડન્ડ, પગાર કે નાણાકીય લાભ લઈ શકે નહીં. આ ઉપરાંત, મેનેજિંગ કમિટી યંગ ઈન્ડિયનના શેર પણ વેચી શકે નહીં. આનો અર્થ એ થયો કે યંગ ઈન્ડિયનમાંથી એક પૈસાનો નાણાકીય લાભ લઈ શકાય નહીં અને ન તો તેના શેર વેચી શકાય.