Fiscal Deficit FY 2025-26: દેશની અર્થવ્યવસ્થા માટે ચિંતાજનક સમાચાર સામે આવ્યા છે. વિત્ત વર્ષ 2025-26ના પહેલા છ મહિનામાં (એપ્રિલથી સપ્ટેમ્બર 2025) કેન્દ્ર સરકારનો Fiscal deficit પૂરા વર્ષના લક્ષ્યના 36.5% સુધી પહોંચી ગયું છે. એટલે કે, અડધા વર્ષમાં જ સરકારે વાર્ષિક ઘાટાનો એક તૃતીયાંશથી વધુ ભાગ વાપરી લીધો છે.
કંટ્રોલર જનરલ ઓફ એકાઉન્ટ્સ (CGA)એ શુક્રવારે જાહેર કરેલા આંકડા મુજબ, આ અવધિમાં રાજકોષીય ઘાટો 5,73,123 કરોડ રૂપિયા રહ્યો છે. સરકારે આખા વર્ષ માટે 15.69 લાખ કરોડ રૂપિયા (જીડીપીના 4.4%)નો અંદાજ મૂક્યો છે. એટલે અડધા વર્ષમાં જ 36.5% ઘાટો થઈ ગયો છે. પાછલા વર્ષે (2024-25) આ જ સમયે ઘાટો માત્ર 29% હતો. આ વખતે ઘાટો વધવાનું મુખ્ય કારણ છે – ખર્ચમાં ઝડપી વધારો અને આવકમાં ધીમી વૃદ્ધિ. સરકારને સપ્ટેમ્બર સુધીમાં કુલ 16.95 લાખ કરોડ રૂપિયાની આવક થઈ છે, જે વાર્ષિક અંદાજના 49.6% છે. આમાંથી:
ટેક્સ આવક: 12.29 લાખ કરોડ રૂપિયા
નોન-ટેક્સ આવક: 4.6 લાખ કરોડ રૂપિયા
બીજી તરફ, મોટા ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સ, સબસિડી, ગ્રામીણ યોજનાઓ અને સામાજિક કાર્યક્રમો પર ખર્ચ નોંધપાત્ર વધ્યો છે. કોર્પોરેટ ટેક્સ અને કસ્ટમ ડ્યુટીમાં અપેક્ષિત વૃદ્ધિ ન થઈ. વિત્ત મંત્રાલયનું કહેવું છે કે બીજા અડધા વર્ષમાં ટેક્સ કલેક્શન અને ડિવિડન્ડ આવકમાં સુધારો થશે, જેથી ઘાટો 4.4%ની અંદર રહેશે. પરંતુ નિષ્ણાતો ચેતવણી આપે છે – જો ખર્ચ પર કાબૂ નહીં મૂકાય તો મોંઘવારી અને વ્યાજદર પર દબાણ વધશે. આ સ્થિતિ દેશની આર્થિક સ્થિરતા માટે પડકારરૂપ છે. સરકારે હવે આવક વધારવા અને ખર્ચ નિયંત્રણની રણનીતિ પર ધ્યાન આપવું પડશે.