Banks Cash Crisis: શું બેંકો પાસે લોન આપવા માટે ફંડનો અભાવ છે? આ પ્રશ્ન પાછળનું કારણ સમજો

Banks Cash Crisis: ભારતીય બેંકિંગ સિસ્ટમમાં રોકડની અછતનો મુદ્દો ચર્ચામાં છે. 21 સપ્ટેમ્બર, 2025ના રોજ બેંકોમાં કેશનું લેવલ 70 અબજ રૂપિયા (79.4 કરોડ ડોલર) સુધી ઘટી ગયું, જે માર્ચના અંત પછીનું સૌથી નીચું લેવલ છે. આ અછતનું મુખ્ય કારણ ઇનકમ ટેક્સ અને ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસેઝ ટેક્સ (GST)ની ચૂકવણી છે, જેના કારણે લગભગ 2.6 ટ્રિલિયન રૂપિયા બેંકિંગ સિસ્ટમમાંથી બહાર ગયા.

આ કેશની અછતની અસર બજારના વ્યાજદરો પર પડે છે, જેમાં ગ્રાહક લોન પણ સામેલ છે. પરિણામે, બેંકો લોન આપવામાં વધુ સાવચેતી રાખે છે. જોકે, નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે આ સ્થિતિ અસ્થાયી છે અને ટૂંક સમયમાં સુધારો થશે.

સુધારાની આશા

ક્વાંટિકો રિસર્ચના અર્થશાસ્ત્રી વિવેક કુમારના જણાવ્યા અનુસાર, સરકારી ખર્ચમાં વધારો અને બોન્ડમાંથી મળતી આવક આ અછતને દૂર કરશે. આગામી સપ્તાહમાં આ અસર ઘટવાની અપેક્ષા છે. ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) બેંકોની જમા રકમનો લગભગ 1% કેશ તરીકે રાખવાનું પસંદ કરે છે, જે આશરે 2.5 ટ્રિલિયન રૂપિયા છે. ટેક્સ ચૂકવણી પહેલાં કેશનું લેવલ આનાથી ઉપર હતું.

આઈડીએફસી ફર્સ્ટ બેંકના મુખ્ય અર્થશાસ્ત્રી ગૌરા સેન ગુપ્તાનું કહેવું છે કે ઓક્ટોબર સુધીમાં કેશનું લેવલ વધશે. આનું કારણ સરકારી ખર્ચમાં વધારો અને કેશ રિઝર્વ રેશિયો (CRR)માં ઘટાડો છે. CRR એ રકમ છે જે બેંકોએ RBI પાસે રાખવી પડે છે. સપ્ટેમ્બર-નવેમ્બર દરમિયાન આમાં ચાર સમાન હપ્તામાં કુલ 1%નો ઘટાડો થશે, જેમાં આગામી કટૌતી 4 ઓક્ટોબરે થશે.

વિવેક કુમારનો અંદાજ છે કે 4 ઓક્ટોબર પહેલાં કેશનું લેવલ 2 ટ્રિલિયનથી 2.5 ટ્રિલિયન રૂપિયા સુધી પહોંચી જશે. બેંકો પણ આત્મવિશ્વાસ ધરાવે છે અને RBIની રેપો વિન્ડોમાંથી ઉપલબ્ધ નાણાંનો માત્ર નાનો હિસ્સો જ ઉધાર લઈ રહી છે.

ભારતીય બેંકિંગ સિસ્ટમમાં કેશની અછત અસ્થાયી છે અને સરકારી ખર્ચ તેમજ CRRમાં ઘટાડાને કારણે ટૂંક સમયમાં સુધારો થવાની આશા છે. આ સ્થિતિ બેંકોની લોન આપવાની ક્ષમતા પર અસર કરે છે, પરંતુ નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે આ કટોકટી ઝડપથી દૂર થશે.

આ પણ વાંચો-Diwali Muhurat Trading: મુહૂર્ત ટ્રેડિંગની તારીખ અને સમય જાહેર, જાણો આ પરંપરાનું મહત્વ