Milk Consumption in India: ભારતે દૂધના ઉત્પાદન અને સેવનમાં વિશ્વમાં પોતાનું નામ ટોચ પર લખાવ્યું છે. સરકારી આંકડા દર્શાવે છે કે વિશ્વની કુલ દૂધની સપ્લાયમાં ભારતનો હિસ્સો લગભગ 25% છે. દેશમાં દરેક વ્યક્તિને રોજનું 471 ગ્રામ દૂધ ઉપલબ્ધ છે, જે વૈશ્વિક એવરેજ 322 ગ્રામથી ઘણું વધારે છે. એટલે કે, ભારતીયો દૂધ પીવામાં વિશ્વના અન્ય દેશોની સરખામણીએ ઘણા આગળ છે.
ભારતનો દૂધ પ્રેમ: દરરોજ 471 ગ્રામનું સેવન, ઉત્પાદનમાં પણ નંબર વન!
Milk Consumption in India: ભારત દૂધના ઉત્પાદન અને સેવનમાં વિશ્વમાં નંબર વન! દરેક વ્યક્તિ રોજનું 471 ગ્રામ દૂધ પીવે છે, જે વૈશ્વિક એવરેજ 322 ગ્રામથી ઘણું વધુ છે. જાણો ભારતના ડેરી સેક્ટરની સફળતા અને મહિલાઓની ભૂમિકા વિશે.
અપડેટેડ 02:29:03 PM Sep 30, 2025 પર
ડેરી સેક્ટરમાં મહિલાઓનું યોગદાન અદભૂત છે. લગભગ 70% ડેરી કર્મચારીઓ મહિલાઓ છે, અને સહકારી સમિતિઓના 35% સભ્યો પણ મહિલાઓ છે.
ડેરી સેક્ટરની સફળતા
ભારતનું ડેરી સેક્ટર હવે દેશનું સૌથી મોટું કૃષિ ઉત્પાદન બની ગયું છે, જે રાષ્ટ્રીય અર્થતંત્રમાં 5% યોગદાન આપે છે. આ સેક્ટર 8 કરોડથી વધુ ખેડૂતોને રોજગારી આપે છે, જેમાં મોટાભાગના નાના અને સીમાંત ખેડૂતો છે. ગયા દાયકામાં દૂધ ઉત્પાદનમાં 63.56%નો જબરદસ્ત વધારો થયો છે. 2014-15માં 146.30 મિલિયન ટન દૂધનું ઉત્પાદન હતું, જે 2023-24માં વધીને 239.30 મિલિયન ટન થયું છે. આનો વાર્ષિક વિકાસ દર 5.7% રહ્યો છે.
પશુધન અને નવી ટેક્નોલોજી
ભારતમાં 303.76 મિલિયન પશુધન છે, જેમાં ગાય, ભેંસ, મિથુન અને યાકનો સમાવેશ થાય છે. 2014થી 2022 દરમિયાન પશુઓની ઉત્પાદકતા 27.39% વધી છે, જે વૈશ્વિક એવરેજ 13.97%થી ઘણી વધુ છે. આ સફળતા પાછળ સરકારની યોજનાઓ જેમ કે 'રાષ્ટ્રીય ગોકુલ મિશન' અને 'પશુધન આરોગ્ય રોગ નિયંત્રણ કાર્યક્રમ'નો મોટો હાથ છે. આ યોજનાઓ નસ્લ સુધારણા અને પશુઓના સ્વાસ્થ્ય માટે કામ કરે છે. આયુર્વેદ અને એથનો વેટરનરી મેડિસિન (EVM) જેવી નવી પદ્ધતિઓ પણ અપનાવવામાં આવી રહી છે, જે એન્ટિબાયોટિક્સ પર નિર્ભરતા ઘટાડે છે, ખાસ કરીને થનૈલા રોગના ઈલાજમાં.
સહકારી ડેરી નેટવર્ક
ભારતનું સહકારી ડેરી નેટવર્ક વિશ્વના સૌથી મોટા નેટવર્કમાંથી એક છે. આ નેટવર્કમાં 22 ફેડરેશન, 241 જિલ્લા સંઘ, 28 માર્કેટિંગ ડેરી અને 25 દૂધ ઉત્પાદક સંગઠનો (MPOs) સામેલ છે, જે 2.35 લાખ ગામડાઓને આવરી લે છે. આ નેટવર્ક સાથે 1.72 કરોડ ડેરી ખેડૂતો જોડાયેલા છે.
મહિલાઓની મહત્વની ભૂમિકા
ડેરી સેક્ટરમાં મહિલાઓનું યોગદાન અદભૂત છે. લગભગ 70% ડેરી કર્મચારીઓ મહિલાઓ છે, અને સહકારી સમિતિઓના 35% સભ્યો પણ મહિલાઓ છે. 48,000થી વધુ મહિલા-આગેવાનીવાળી ડેરી સહકારી સમિતિઓ ગામડાઓમાં કામ કરે છે. એનડીડીબી ડેરી સર્વિસે 23 MPOsને સમર્થન આપ્યું છે, જેમાંથી 16 સંપૂર્ણપણે મહિલાઓ દ્વારા સંચાલિત છે. આ સંગઠનો 35,000 ગામડાઓમાં 1.2 મિલિયન મહિલા દૂધ ઉત્પાદકોને સશક્ત બનાવે છે.
MoneyControl News
પહેલા મનીકંટ્રોલ ગુજરાતી પર ગુજરાતીમાં સ્ટોક માર્કેટ, Stock Tips, સમાચાર, પર્સનલ ફાઇનાન્સ અને બિઝનેસ સંબંધિત સમાચાર વાંચો. દૈનિક બજાર અપડેટ્સ માટે Moneycontrol App ડાઉનલોડ કરો.
